Dlaczego witamina A i beta-karoten są dobre dla tarczycy i skóry

06.03.2021

Witamina A jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach. Jest jednym z  ważniejszych przeciwutleniaczy w organizmie. Odgrywa ważną rolę m.in. w widzeniu, funkcjach neurologicznych, a także pomaga zachować zdrową i młodą skórę oraz wspiera prawidłową pracę tarczycy. Bierze również udział w zmniejszaniu stanu zapalnego poprzez zwalczanie uszkodzeń spowodowanych przez wolne rodniki.

Co to jest witamina A?

Witamina A występuje w dwóch podstawowych formach: aktywnej witaminy A (zwanej również retinolem) i beta-karotenu. Beta-karoten pochodzi z kolorowych owoców i warzyw. Występuje w postaci prowitamin karotenoidów, które muszą najpierw zostać przekształcone w retinol, aktywną formę witaminy A, aby mogły zostać wykorzystane przez organizm. Retinol pochodzi z żywności pochodzenia zwierzęcego i jest rodzajem witaminy A, która może być używana bezpośrednio przez organizm.

Według strony internetowej Nutridesk, jedna filiżanka soku z marchwi zawiera 22 mg beta-karotenu. To sanowi prawie 2/3 dziennego zapotrzebowania na retinol zgodnie ze światowymi wytycznymi. Tak się dzieje, jeśli konwersja beta karotenu w retinol jest prawidłowa. Jeśli mamy mutację genu BCMO1, konwersja może być zaburzona.

Konwersja beta-karotenu

Karotenoidy są formami roślinnymi prekursora witaminy A. Aktywność prowitaminy A polega na enzymatycznym rozkładzie beta-karotenu w błonie śluzowej jelita przez dioksygenazę (enzym) do retinalu i redukcji do retinolu, czyli witaminy A. Niektóre osoby noszą warianty genetyczne, które znacząco upośledzają tę przemianę. Retinol jest magazynowany w wątrobie w formie estru z kwasem tłuszczowym – najczęściej jako palmitynian retinylu.

Wg. niektórych badań aż 50% kobiet ma zmienność genetyczną, która zmniejsza ich zdolność do wytwarzania wystarczającej ilości witaminy A z beta-karotenu. Ze względu na proces konwersji właściwości biologiczne beta-karotenu są ściśle powiązane z właściwościami witaminy A, która bierze udział w wielu znaczących procesach naszego organizmu.

Funkcje beta-karotenu

Działanie karotenoidów, w tym również beta-karotenu, wpływa na ograniczanie ryzyka wystąpienia chorób układu krążenia poprzez obniżenie ogólnego stężenia cholesterolu.

Beta karoten zmniejesza liczbę komórek nowotworowych w organizmie ludzkim. Jednak nadmierna suplementacja, zwłaszcza u osób nadużywających alkoholu i palących tytoń, może wykazywać działanie odwrotne.

Beta-karoten chroni wyściółkę przewodu pokarmowego i dróg oddechowych przed infekcjami.

Witamina A i beta-karoten dla skóry

Beta-karoten usuwa wolne rodniki i chroni organizm przed stresem oksydacyjnym. Beta-karoten kumuluje się w skórze. Wykazuje zdolność wiązania rodników tlenowych oraz zapobiega uszkodzeniom skóry wywołanym przez promieniowanie UVA.

Witamina A jest ceniona ze względu na jej silne właściwości wzmacniające skórę. Pomaga w zwalczaniu trądziku i zmarszczek. Wiele badań wykazało, że miejscowe stosowanie retinolu na skórę znacznie zmniejszyło drobne linie i zmarszczki, a także zwiększyło odporność skóry na urazy.

Ze względu na swoje właściwości przeciwzapalne, witamina A może znaleźć zastosowanie w leczeniu wielu problemów skórnych. Badania pokazują, że retinoidy mogą wykazywać działanie terapeutyczne w przypadku typowych chorób skóry, takich jak łuszczyca, egzema i trądzik.

Dodatkowo retinol ma znaczenie dla naprawy tkanek i regenerację komórek. Może wspomagać gojenie się ran.

Podczas indywidualnej pracy z klientkami obserwuję, że zwiększenie podaży betakarotenu i retinolu w diecie, a niekiedy suplementacja, znacznie wpływają na wygląd skóry, a także na funkcje tarczycy.

Dla tarczycy

Witamina A korzystnie wpływa na funkcjonowanie systemu immunologicznego.

Doniesienia mówią, że suplementacja witaminy A może zmniejszyć ryzyko subklinicznej niedoczynności tarczycy u kobiet przed menopauzą. Na podstawie randomizowanego badania z podwójnie ślepą próbą przeprowadzonego wśród 84 zdrowych kobiet w wieku 17-50 lat, można wnioskować, że witamina A reguluje metabolizm hormonów tarczycy i hamuje wydzielanie hormonu tyreotropowego (TSH), w tym w kohorcie otyłych kobiet, które są narażone na zwiększone ryzyko subklinicznej niedoczynności tarczycy.

Jednak zbyt duża podaż witaminy A może osłabiać czynność tarczycy. Wg doniesień naukowych pacjenci z  nadczynnością tarczycy byli leczeni dużymi dawkami witaminy A, co skutkowało zminimalizowaniem objawów nadczynności tarczycy i zmniejszeniem tempa metabolizmu.

Zbyt mało witaminy A powoduje problemy, ale zbyt dużo może być również szkodliwe w zależności od stanu przysadki i tarczycy pacjenta.

Dodatkowo spowolnienie tarczycy powoduje osłabienie konwersji beta-karotenu do witaminy A.

O konwersji hormonów tarczycy, przeczytasz w tym artykule.

Zapotrzebowanie na witaminę A

Dzienne zapotrzebowanie na beta-karoten wynosi 6 mg. Aby wytworzyć 0, 8 mg witaminy A w organizmie ludzkim, potrzebna jest dawka 4,8 mg beta-karotenu. Górny limit dziennego spożycia beta-karotenu nie został wyznaczony.

Niedobory witaminy A występują dość rzadko, jeśli dieta jest odpowiednio zbilansowana i nie ma zaburzeń konwersji tej witaminy. Należy zwrócić uwagę, że witamina A jest magazynowana głównie w wątrobie i pierwsze objawy jej niedoboru obserwuje się dopiero po kilku miesiącach.

Źródła beta-karotenu

Bogatym źródłem beta-karotenu są przede wszystkim warzywa i owoce, szczególnie o pomarańczowej, czerwonej lub ciemnozielonej barwie. Warto zwrócić uwagę na marchew, dynię, słodkie ziemniaki, paprykę czerwoną, pomidory, szpinak, jarmuż natkę pietruszki, arbuz, morele, brzoskwinię, oraz papaję.

Do innych dobrych źródeł odzwierzęcych można zaliczyć żółtko jaja i masło.

Podsumowanie

Witamina A należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach i jest silnym przeciwutleniaczem, co czyni ją ważną dla zdrowia.

Występuje w wielu źródłach żywności jako beta-karoten (rośliny) i relinol (źródła zwierzęce). Karotenoidy muszą zostać przekształcone w retinol, zanim zostaną wykorzystane w organizmie (część osób ma mutację genetyczną zmniejszającą tą przemianę).

Działa korzystnie na zdrowie skóry, tarczycy, wspomaga odporność, poprawia wzrok, obniża poziom cholesterolu i działa antykancerogennie.

Najlepszym źródłem jest pożywienie. Ewentualna suplementacja powinna być dobierana przez specjalistę.

Jeśli chcesz nauczyć się dbać o swoje zdrowie i swój wygląd, skorzystaj holistycznego programu Indywidualny Kod Równowagi. 

Źródła:
https://blog.designsforhealth.com/vitamin-a-underappreciated-role-in-thyroid-health-0
https://phmd.pl/api/files/view/116279.pdf
Bojarowicz H., Połowiec A.: Wpływ witaminy A na kondycję skóry. Probl Hig Epidemiol 2010, 91
Gawęcki J., Hryniewiecki L. red.: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu. PWN, 2008