Czynniki wywołujące chorobę Hashimoto, objawy i badania

03.03.2021

Tarczyca jest niewielkim gruczołem w kształcie motyla położonym w obrębie szyi. Gruczoł tarczowy wpływa na pracę całego organizmu. Jednym z najczęściej diagnozowanych zaburzeń tarczycy jest autoimmunologiczne zapalenie tarczycy Hashimoto. Przewlekłe zapalenie tarczycy Hashimoto jest szczególną postacią zapalenia tarczycy charakteryzującą się przewlekłym naciekiem limfocytarnym. Stan zapalny powoduje powstanie charakterystycznych przeciwciał, które niszczą gruczoł i rozregulowują jego pracę.

Ta patologia, często milcząca, zazwyczaj prowadzi do stopniowej niedoczynności tarczycy. Kiedy produkcja hormonu tarczycy staje się niewystarczająca, ustala się obraz niedoczynności tarczycy. Jakie są przyczyny zachorowania, objawy i jakie zrobić podstawowe badania dowiesz się z tego artykułu.

O wpływie tarczycy na organizm możesz przeczytać w tym artykule.

Wg danych statystycznych na choroby tarczycy choruje 22% społeczeństwa, czyli 1/5 Polaków. Chorują głównie kobiety. Stosunek kobiet do mężczyzn wynosi co najmniej 10: 1

Odpowiednio poprowadzona terapia skupia się na dobrostanie pacjenta i obejmuje: wyeliminowanie czynnika wywołującego chorobę, sposób odżywiania, styl życia oraz relacje ciało-emocje-umysł-duch. Taka strategia pomaga wyeliminować objawy, a niekiedy prowadzi do remisji.

Czynniki ryzyka

Liczne publikacje wskazują na interakcje pomiędzy czynnikami genetycznymi, epigenetycznymi oraz środowiskowymi. Podstawowym patomechanizmem choroby Hashimoto jest brak tolerancji limfocytów T, prowadzący do infiltracji limfocytarnej gruczołu tarczycowego przez limfocyty T CD4+ i CD8+.

Wg prof. Fassano do choroby dochodzi, kiedy spełnione są trzy główne warunki, takie jak: predyspozycja genetyczna, dysbioza jelitowa (z ang. leaky gut syndrome) oraz czynnik wyzwalający chorobę (m.in. toksyny środowiskowe, długotrwały stres, zaburzenia rytmów dobowych i snu, aktywne infekcje, nadmierna ekspozycja na światło niebieskie czy ciąża). Dr Izabella Wentz wymienia więcej czynników (niedobory witamin i minerałów, infekcje i nierównowaga immunologiczna, problemy jelitowe, osłabienie nadnerczy, toksyny środowiskowe i nietolerancje pokarmowe).

Genetyka

W autoimmunologicznym zapaleniu tarczycy Hashimoto występuje predyspozycja rodzinna. U 50% członków rodziny osoby chorującej obserwuje się obecność przeciwciał przeciwtarczycowych. Wykazano istotny związek między zapaleniem tarczycy Hashimoto, a niektórymi antygenami zgodności tkankowej (HLA-DR, HLA-DR5 i niektóre allele DQ).

Ponadto zapalenie tarczycy Hashimoto występuje częściej u osób z zespołem Downa lub zespołem Turnera i zespołem Klinefeltera, co sugeruje, że w patogenezie mogą być zaangażowane inne geny. Prawdopodobnie jednak u podstaw rozwoju autoimmunologicznego zapalenia tarczycy leży podatność wielogenowa, w której można również zakwestionować geny niezwiązane z HLA, na przykład pewne polimorfizmy genu CTLA4 są związane z możliwością rozwoju przeciwciał przeciwtarczycowych.

Ciąża

U 8% do 10% kobiet w ciąży rozwija się poporodowe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, które ma charakter przejściowy.

Jod i substancje zawierające jod

Wg niektórych badań mają one zdolność przyspieszania procesu autoimmunologicznego u osób predysponowanych. Mechanizm tego zjawiska nie jest jeszcze bardzo jasny, ale uważa się, że zwiększony stopień akomodacji tyreoglobuliny zwiększa również jej antygenowość, podobnie jak wiele peptydów odpowiedzialnych za limfocytarną odpowiedź immunologiczną jest znacznie bardziej antygenowych po jodowaniu.

O wpływie jodu na tarczycę, możliwych zyskach i zagrożeniach z terapii jodem przeczytasz tutaj.

Wiek

Częstotliwość występowania choroby rośnie wraz z wiekiem. Częściej diagnozowane są kobiety w wieku 30-50 roku życia. Jednak w ostatnich latach obserwuje się zachorowalność u coraz młodszych osób.

Płeć

Częstotliwość występowania choroby jest większa u kobiet i dlatego mówi się, że czynniki hormonalne mogą przyczyniać się do patogenezy Hashimoto.

Infekcje

Nie ma wielu dowodów na to, że infekcje zarówno wirusowe jak i bakteryjne, powodują autoimmunologiczne zapalenie tarczycy u ludzi. Jednak są doniesienia, które sugerują taką korelację. Powiązania mogą dotyczyć wirusa Epsteina-Barra, HHV-g (herpers typu 6), Yersinia enterocolitica.

O wpływie wirusa Epsteina-Barra na tarczycę pisałam tutaj.

Napromienianie

Przeciwciała przeciwtarczycowe pojawiają się znacznie częściej po ekspozycji na promieniowanie o małej dawce. Przykładem jest katastrofa w Czarnobylu.

Przewlekły stres

Hormonalna reakcja na stres poprzez aktywację osi podwzgórze-przysadka-nadnercza powoduje przekierowanie odpowiedzi immunologicznej z Th1 na Th2, która tłumi odporność komórkową i wzmacnia humoralną.

O osi podwzgórze-przysadka-nadnercza przeczytasz więcej w tym artykule.

Problemy jelitowe

Przyczyną może być syndrom nieszczelnego jelita, dysbioza jelitowa, zespół przerostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO), zespół rozrostu grzybiczego jelita cienkiego (SIFO), celiakia oraz nieceliakalna nadwrażliwość na gluten (NCGS). W przypadku NCGS nie występują przeciwciała, jednak większość dolegliwości ze strony układu pokarmowego czy skórnych wycofuje się po zmianie diety na bezglutenową. NCGS mylone jest czasami z nieprawidłową reakcją na cukry proste i fermentowane oligosacharydy (tzw. FODMAPs).

Toksyny

Wśród czynników o podłożu toksycznym wymienia się chemię gospodarczą, metale ciężkie, rtęć (plomby amalgamatowe), ołów (szminki), bisfenol a, pestycydy, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLP), interferon α, amiodaron (lek na arytmię) czy lit (stosowany w leczeniu zaburzeń dwubiegunowych).

Pozostałe czynniki wywalające

Zaburzenia gospodarki hormonalnej (dominacja estrogenowa u kobiet oraz niski status progesteronu, chroniczny stres, zaburzenia rytmów dobowych, takich jak praca zmianowa czy nocny tryb życia).

Objawy niedoczynności tarczycy/ hashimoto

Występuje wiele objawów związanych z niedoczynnością tarczycy i autoimmunologicznym zapaleniem tarczycy Hashimoto. Ponieważ praca tarczycy powiązana jest z wieloma narządami i układami, jej dysfunkcja wpływa na objawy ogólnoustrojowe. Nie wszystkie z wymienionych poniżej muszą występować u chorych. Zdarza się, że choroba przebiega bezobjawowo, albo obserwuje się jeden lub dwa symptomy.

Najczęściej występujące objawy niedoczynności tarczycy/ hashimoto

• Przybieranie na wadze
• Ospałość i zmęczenie
• Zamglony umysł (brain fog)
• Zwiększona wrażliwość na zimno
• Depresja, obniżony nastrój
• Zaparcia, wzdęcia
• Refluks
• Osłabienie koncentracji
• Sucha skóra i włosy
• Rozdwajające się paznokcie
• Osłabienie mięśni
• Zespół ciaśni nadgarstka
• Zaburzenia miesiączkowania
• Bezpłodność
• Zatrzymanie płynów w organizmie
• Opuchnięte powieki
• Opuchnięta twarz

Podstawowa diagnostyka

Diagnoza jest często trudna i może zająć trochę czasu. Najczęściej wyniki badań laboratoryjnych wskazują na podwyższony poziom hormonu tyreotropowego (TSH) i niski poziom wolnej tyroksyny (fT4) w połączeniu ze zwiększonym poziomem przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycy (TPO). Jednak we wcześniejszym okresie choroby pacjenci mogą wykazywać oznaki, objawy i wyniki laboratoryjne nadczynności tarczycy lub wartości prawidłowe. Dzieje się tak, ponieważ niszczenie komórek tarczycy nie jest stałe.

Podstawowa diagnostyka obejmuje

Diagnozowaniem choroby Hashimoto zajmuje się lekarz endokrynolog. Podstawowe badania w kierunku chorób tarczycy (możesz pobrać tutaj).

• TSH – hormon tyreotropowy
• FT4 – wolna tyroksyna
• FT3 – wolna trijodotyronina
• Przeciwciała anty-TPO
• Przeciwciała anty – Tg
• Badanie ultrasonograficzne tarczycy
• Przeciwciała anty -TRAb czyli przeciwciała przeciwko receptorowi TSH
• Reverse T3 (w niektórych przypadkach)

Słownik pojęć związany z tarczycą znajduje się tutaj, a o tym dlaczego mierzenie samego TSH nie wystarczy przeczytasz tutaj.

Jeśli masz objawy Hashimoto zrób odpowiednią diagnostykę i skonsultuj się ze specjalistą. Jeśli już wiesz, że chorujesz na zapalenie tarczycy Hashimoto i nadal nie czujesz się tak jak być chciała, zapraszam na konsultację „Moja tarczyca”.

W większości przypadków niedoczynność tarczycy i autoimmunologiczne zapalenie tarczycy mogą być dobrze kontrolowane, o ile zastosowaliśmy odpowiednią, indywidualnie dobraną strategię postępowania. Odpowiedni styl życia i jedzenia mogą znacznie poprawić komfort życia. Znam to
z własnego doświadczenia, o którym możesz poczytać w „Mojej historii” w zakładce „O mnie„, a także z wieloletniego doświadczenia pracy z klientkami.

Tutaj możesz pobrać objawy. 

Źródła:
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29083758/
https://www.endocrinepractice.org/article/S1530-891X(20)43030-7/fulltext
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24434360/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8491150/