TSH – parametr tarczycy – fakty i mity

11.10.2020

Dlaczego badanie TSH nie wystarczy, aby ocenić pracę tarczycy. Jakie są normy TSH w Polsce i na świecie. Oraz na co warto zwrócić uwagę, kiedy badamy pracę naszej tarczycy.

Normy TSH – hormony tarczycy

Stężenia TSH, FT3 i FT4 powinny mieścić się w granicach norm.  Warto jednak pamiętać, że nie liczą się cyferki, a pacjent. Dążymy do równowagi hormonów, a nie norm. Poza tym pojawiają się głosy i badania, że normy dla TSH są zawyżone.

Normy laboratoryjne różnią się między sobą, ale zazwyczaj jest to 0,3-0,4 mlU/l do 4,5-5,0 mlU/l. Towarzystwa endokrynologiczne na świecie jak Association of Clinical Endocrinologists i National Academy of Clinical Biochemistry proponują górną wartość TSH, odpowiednio 3,0 mlU/l i 2,5 mlU/l. Niektóre publikacje podają, że osoby z niedoczynnością tarczycy czują się najlepiej, a objawy ustępują, jeśli TSH mieści się w granicach 0,5-2,0 mlU/l 

Badania pokazują, że TSH u osób zdrowych wynosi poniżej 2,0 – 2,5 mlU/l. Inne badanie wykazało, że u osób z TSH poniżej 2,0 rzadko występowały podwyższone wartości przeciwciał ATPO. Przeciwciała te wykazywały tendencję wzrostową, jeśli poziom TSH podwyższał się.

Wyniki jednego z amerykańskich badań TSH u ludzi zdrowych

Oznaczenie stężenia TSH

TSH czyli inaczej hormon tyreotropowy lub tyreotropina wykonuje się głównie w celu oceny stanu metabolicznego tarczycy oraz w monitorowaniu leczenia chorób tarczycy. TSH jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową, a zmiany jego stężenia na zasadzie sprzężenia zwrotnego, wpływają na zmiany poziomu hormonów wydzielanych przez tarczycę: T3 i T4. 

 Co może wpływać na wartości TSH

O konwersji hormonów tarczycy przeczytasz tutaj

Na stężenia TSH może wpływać wiele czynników.

• Leki na tarczycę
  Hormony tarczycy syntetyczne i naturalne wpływają na wartości TSH

• Wiek
  Należy pamiętać, że wartość TSH zmienia się z wiekiem. Osoby młodsze mają zazwyczaj niższy poziom TSH, osoby starsze wyższy. U niemowląt TSH jest wysokie.

• Płeć
  Kobiety mają wyższe TSH niż mężczyźni

• Ciąża
  U kobiet w ciąży TSH waha się

• Kolor skóry
  Osoby rasy białej i latynoskiej mają wyższe TSH niż Afroamerykanie

• Stan zdrowia
  Osoby chore, po urazach, po interwencjach chirurgicznych mogą mieć podwyższone TSH

• Inne choroby autoimmunologiczne
  Np. u niezdiagnozowanych osób chorujących na celiakię TSH może być podwyższone. Po wprowadzeniu diety bezglutenowej TSH może się obniżyć.

• Jod
  Nadmiar i niedobór jodu mogą wpływać na poziom TSH

• Inne leki
  Niektóre leki np. stosowane w chorobie Parkinsona, mogą podwyższać TSH. To samo dotyczy amfetaminy, efydryny i pseudoefydryny, dopaminy, L-dopa, glikokortykosteroidów, amiodaronu, propranololu, propylotiouracylu.

Inne przyczyny zmian stężeń TSH związane ze stanem zdrowia

Przyczyny wzrostu stężenia, obok niedoczynności tarczycy to: guz przysadki wydzielający TSH, nadczynność przysadki oraz ektopowe wydzielanie TSH, radioterapia tarczycy i szyi, pooperacyjna niedoczynność tarczycy, defekty syntezy hormonów.

Przyczyny obniżenia stężeń to: nadczynność tarczycy w takich chorobach i stanach jak choroba Gravesa i Basedowa, choroba Plummera (wole wieloguzkowe toksyczne),  choroby przysadki (w tym guz), niedoczynność przysadki mózgowej, nowotwory tarczycy, gruczolak toksyczny, przejściowe poporodowe zapalenie tarczycy, niedoczynność podwzgórza.

Hormony tarczycy

Do pracy tarczycy warto oznaczyć, obok TSH,  stężenie FT3 i FT4. To są właściwe hormony tarczycy (z T4 powstaje T3). 

O konwersji hormonów tarczycy, możesz przeczytać w tym artykule.

Optymalne normy wolnych hormonów FT3 i FT4 powinny oscylować powyżej 50% zakresu normy (każde labotratorium ma inne normy wolnych hormonów).  

Kiedy oznaczać TSH

TSH jest hormonem przysadki. Najwyższe stężenie występuje w godzinach nocnych między 23.00, a 4 .00 rano, a najniższe po południu około 16.00. Cechuje go dobowy rytm wydzielania, pulsacyjnie co 2 godziny.

Hormony należy oznaczać w godzinach wczesno rannych na czczo, bez leku, jeśli jest przyjmowany. 

Podsumowanie

Jesteśmy różni dlatego każda osoba ma swój optymalne poziomy hormonów, przy których czuje się dobrze. Nie należy na siłę dążyć do ogólnoprzyjętych norm, tylko słuchać swojego organizmu i wspólnie z lekarzem ustalić dawkę hormonu, jeśli to konieczne. Hormony powinny być dobrane do danego pacjenta.

„Dążymy do równowagi hormonalnej, a nie norm.”

Mój znajomy endokrynolog ma zwyczaj mawiać: „Kobieto, nie jesteś TSH, nie identyfikuj się z tą wartością.” 

Jeśli chcesz porozmawiać o swojej niedoczynności tarczycy lub hashimoto, albo dowiedzieć się jak możesz wspomóc leczenie farmakologiczne, zapraszam cię na konsultacje. Odpowiem na Twoje pytania. 

Źródła:

Surks MI, Hollowell JG: Age-specific distribution of serum thyrotropin and antithyroid antibodies in the US population: implications for the prevalence of subclinical hypothyroidism.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4480274/
https://www.healthline.com/health/tsh-normal-range-by-age#children

Więcej źródeł u autora.